امروزه، بسیاری از مخاطبان ایرانی به ژانرهای محبوب فانتزی و علمی-تخیلی علاقه‌مند هستند و سریال‌ها و فیلم‌های برجسته این سبک را دنبال می‌کنند. از سریال‌هایی مانند اتفاقات عجیب (stranger things) گرفته تا سه‌گانه معروف ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings)، این آثار تخیلی طرفداران زیادی دارند. علاوه بر این، مجموعه‌هایی همچون ماتریکس (The Matrix) و جنگ ستارگان (Star Wars) نیز در میان علاقه‌مندان ایرانی از محبوبیت بالایی برخوردارند.
همین استقبال در بازار کتاب نیز کاملاً مشهود است. به‌عنوان نمونه، رمان «کتابخانه نیمه‌شب» که در دسته فانتزی و علمی-تخیلی قرار می‌گیرد، تنها در انتشارات کتاب کوله‌پشتی به فروش بیش از ۱۳۰ هزار نسخه رسیده است. و رمان معمایی آرتین شبح کش در مدت کوتاه چاپش، با استقبال بسیار خوب نوجوانان رو به رو شده.
با این حال، علی‌رغم علاقه بالای مخاطبان ایرانی به این سبک، بسیاری از آن‌ها هنوز به سراغ آثار تألیفی فانتزی و علمی-تخیلی ایرانی نمی‌روند. سوال اینجاست که چرا با وجود علاقه‌مندی به چنین داستان‌هایی، کتاب‌های نویسندگان ایرانی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند؟
در فضای مجازی و بین کتاب‌دوستان بارها درباره ظرفیت بالای تاریخ و اسطوره‌های ایرانی برای خلق داستان‌های فانتزی و علمی-تخیلی صحبت شده است. در سال‌های اخیر، نویسندگان ایرانی بیشتری به سراغ این ژانرها رفته‌اند و ناشران نیز تمایل بیشتری به انتشار این نوع آثار نشان داده‌اند. اما هنوز هم میزان فروش کتاب‌های ایرانی در این سبک، معمولاً از ۲۰۰۰ نسخه فراتر نمی‌رود. عواملی مانند نوپایی این ژانرها در ادبیات فارسی، تبلیغات محدود و معرفی‌های ناکافی، از جمله دلایل کم‌فروغ بودن این آثار هستند. اما مهم‌ترین مسئله، عدم وجود معرفی‌های مناسب و دسته‌بندی دقیق آثار برای گروه‌های سنی مختلف است.
در حالی که در ژانرهای دیگر، مانند داستان‌های جنایی یا عاشقانه، معرفی کتاب‌های مناسب برای هر سلیقه کار آسانی است، اما در ژانرهای فانتزی و علمی-تخیلی به دلیل گستردگی این سبک‌ها، انتخاب کتاب مناسب کمی دشوارتر می‌شود. ممکن است فردی از خواندن کتابی مانند «آرتین شبح کش» لذت ببرد اما «بند دیوان» را نپسندد، در حالی که هر دو در ژانر فانتزی قرار دارند. این موضوع در مورد آثار ایرانی نیز صدق می‌کند؛ بنابراین، معرفی مناسب و دقیق این کتاب‌ها می‌تواند به شناخت بهتر مخاطبان از سلیقه خود و در نتیجه افزایش استقبال از آثار نویسندگان ایرانی کمک کند.
در ادامه، فهرستی از چندین کتاب فانتزی و علمی-تخیلی ایرانی که ارزش مطالعه دارند، ارائه شده است. این مجموعه شامل آثار متنوعی برای گروه‌های سنی مختلف است تا هر خواننده‌ای بتواند کتاب مورد علاقه خود را پیدا کند.
۱. رمان آرتین شبح‌کش
- نویسنده: حبیب سنگ‌تراشان
- ناشر: انتشارات عهد مانا
- ژانر: فانتزی، ترسناک، معمایی
- رده‌سنی: نوجوان و بزرگسال
این رمان داستانی هیجان‌انگیز از پسری به نام آرتین است که در دهکده‌ای عجیب و مخوفی به نام دوناری زندگی می‌کند. اهالی دهکده که از ترس آدمخواران به این منطقه پناه آورده اند، حالا گرفتار موجوداتی نادیدنی شده‌اند و در میان درختان جنگل صداهای مبهم و ناله‌های وحشتناکی می‌شنوند. همین اتفاق باعث دو دستگی عجیبی بین مردم می شود. عده ای خود را ماوراباور و عده ای دیگر واقع گرا می دانند. اما حقیقت بسیار پیچیده تر از آن است که این دو گروه فکر می کنند.
این رمان فانتزی با تم ترسناک و معمایی خود و شخصیت پردازی ها و فضاسازی ویژه اش، مطالب آموزنده بسیاری نیز در دل خود دارد. بسیاری از خوانندگان رمان «آرتین شبح کش»، آن را پیش بینی ناپذیر، مهیج و ساده‌خوان توصیف کرده اند. این در حالیست که برخی خوانندگان بزرگسال آن را فلسفی و پیچیده می دانند.
به نظر می رسد هر خواننده متناسب با تجربیات و علم خود به یک سطحی از رمان نوجوان آرتین شبح‌کش توجه کرده و توانسته در این مدت کوتاهی که از چاپ آن می‌گذرد هم توجه نوجوانان را به خود جلب کند، هم علاقمندان بزرگسال به ادبیات ژانر.
۲. مجموعه کتاب دشت پارسوا
- نویسنده: مریم عزیزی
- ناشر: انتشارات افق
- ژانر: فانتزی
- رده‌سنی: نوجوان و جوان
ادبیات گمانه‌زن در ایران با آثار متعددی شناخته می‌شود و مجموعه «دشت پارسوا» از نشر افق یکی از نمونه‌های برجسته‌ی این ژانر در حوزه‌ی ادبیات فانتزی ایرانی است. این مجموعه‌ی شش‌جلدی که برای نوجوانان و جوانان نوشته شده، داستانی جذاب در دنیایی جادویی را روایت می‌کند.
در دشت پارسوا، سه نژاد جادویی—آناد، ویدان و پری—در سه قلعه‌ی اصلی زندگی می‌کنند. در کنار آن‌ها، دورگه‌ها و غیرجادوگرها نیز حضور دارند، اما ارتباط میان جادوگران و آدمیزادها خصمانه است. وقتی ماندانا، دختری از دنیای آدمیان، پا به این سرزمین می‌گذارد، قوانین شکسته می‌شوند و بحران بزرگی شکل می‌گیرد که سراسر دنیای جادوگری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اگر از ادبیات گمانه‌زن، داستان‌های فانتزی، مدرسه‌های جادوگری و موجودات افسانه‌ای لذت می‌برید، مجموعه‌ی دشت پارسوا گزینه‌ای ایده‌آل برای شماست. این اثر را می‌توان در کنار آثار مطرحی مانند هری پاتر به علاقه‌مندان این سبک پیشنهاد کرد.
۳. رمان طلسم لوناری
- نویسنده: مصطفی اوصانلوی
- ناشر: انتشارات پیدایش
- ژانر: فانتزی، علمی-تخیلی
- رده‌سنی: نوجوان
«طلسم لوناری» داستانی هیجان‌انگیز درباره نبردی میان ماه‌نشینان تاریک و ساکنان سیاره شیراز است. داستانی که هم تخیل علمی و هم عناصر جادویی را در خود جای داده است.
۴. رمان بند دیوان
- نویسنده: بهزاد قدیمی
- ناشر: انتشارات کتابسرای تندیس
- ژانر: فانتزی، تاریخی
- رده‌سنی: بزرگسال
«بند دیوان» یک رمان فانتزی تاریخی است که مخاطب را به ایران باستان می‌برد و داستانی حماسی از آزاد شدن دیوها و نبرد خیر و شر را روایت می‌کند.
۵. مجموعه کتاب کوارتت نهایی
- نویسنده: آرمینا سالمی
- ناشر: انتشارات باژ
- ژانر: علمی-تخیلی
- رده‌سنی: جوان و نوجوان
این مجموعه ماجراجویی رها، دختری تهرانی، را روایت می‌کند که به‌واسطه توانایی‌های خاص خود، وارد نبردی میان گروه‌های مستعد می‌شود و سرنوشتش به اتفاقات بزرگی گره می‌خورد.
۶. مجموعه داستان خرداد بود که خلیج یخ زد
- نویسنده: سورن کریمی
- ناشر: انتشارات کتابسرای تندیس
- ژانر: فانتزی، علمی-تخیلی
- رده‌سنی: بزرگسال
مجموعه «خرداد بود که خلیج یخ زد» شامل ۷ داستان کوتاه در ژانرهای فانتزی و علمی-تخیلی است که در فضای جنوب ایران رخ می‌دهند. داستان‌ها به بررسی مفاهیمی همچون انزوا و اخلاقیات می‌پردازند و شخصیت‌هایی خاکستری و ضدقهرمان را به تصویر می‌کشند.
۷. رمان آن سوی دریای مردگان
- نویسنده: معصومه میر ابوطالبی
- ناشر: انتشارات فاطمی
- ژانر: فانتزی
- رده‌سنی: نوجوان
داستان آن سوی دریای مردگان ماجرای نوجوانی را روایت می‌کند که به سرزمین مردگان سفر می‌کند تا راز یک گذشته گمشده را کشف کند. فضای تاریک، ماجراجویی‌های نفس‌گیر و روایتی پرکشش، این اثر را به یکی از جذاب‌ترین داستان‌های فانتزی نوجوان تبدیل کرده است.
